وقتی به پیرامون خودم و افراد جامعه نگاه می کنم متوجه رفتارهای مخرب (Malicious behaviors) و ناکارآمدی می شوم که باعث بروز مشکلات زیادی می شود.
این موضوع حتی در افرادی که به آموزش خود اهمیت می دهند نیز دیده می شود.
و من به روشنی آن را در جلسات مشاوره و برنامه های آموزشی که برگزار می کنم در افراد می بینم.
رفتارهای مخرب را بهتر بشناسیم
همه والدین معتقدند؛
- به فرزندان و خانواده خود توجه می کنند،
- نسبت به آنها احساس تعلق دارند،
- عشق خود را به آنها ابراز می کنند.
و به طور کلی گمان می کنند مهرورزیدن را بلدند.
در صورتی که اگر ما این کار را به خوبی انجام دهیم، هیچگاه رفتارهای مخرب و ناهنجار را نه تنها از فرزندان خود بلکه از اطرافیان هم نخواهیم دید.
بنابراین یک جای کار ما نادرست است.
بسیاری از والدین بر این باورند که خودشان و بچه هایشان را می شناسند و به مسئولیت های خود آگاهند.
به نظر من اگر این شناخت و آگاهی از مسئولیت ها درست صورت بگیرد ما هیچ گاه شاهد رفتارهای مخرب و ناهنجار نخواهیم بود.
مهمترین رفتارهای مخرب را بشناسید:
- انتقاد کردن
- تنبیه کردن
- سرزنش کردن
- مقایسه کردن
- غرغر کردن
- تهدید کردن
- پاداش و باج دادن
سخت ترین مفهوم در رفتارهای مخرب پذیرش این ادعاست که اعمال و افکاری که انتخاب می کنیم تاثیر زیادی بر سلامت جسمی و روحی ما دارند
و این اعمال و افکار می توانند بر فیزیولوژی و کارکرد بدن ما تاثیر مخرب بگذارند.
همچنین این هفت مورد و موارد دیگر آن واقعا تاثیرات مخربی را بر جسم و روح فرزندان مان نیز می گذارد.
بنابراین کاربست رفتارهای مخرب بر دو طرف تاثیرگذار است.
آیا می دانید چرا از رفتارهای مخرب استفاده می کنیم؟
یک کلام ختم کلام؛ برای کنترل کردن دیگران به خصوص فرزندان مان از این رفتارها استفاده می کنیم.
در صورتی که اصول موفقیت و سعادت از نظر ما بر این دو اصل استوار است:
- شما فقط می توانید خودتان را کنترل کنید و هیچ کنترلی بر دیگران ندارید و نمی توانید آنها را تغییر دهید.
- شما شخصاً مسئول زندگی خودتان هستید و هیچ کس دیگری نمی تواند شما را خوشبخت یا بدبخت کند. مگر اینکه خودتان بخواهید.
بنابراین وقتی با چنین مسئله ای مواجه می شوید ابتدا باید از خود بپرسید:
- من در رفتار با فرزندم چه کاری می توانم بکنم که آزار نبینم یا کمتر اذیت بشوم؟
- در رفتار با فرزندم چه می توانم بکنم که با وجود مسائل آرام و خوشحال باشم؟
نه اینکه بگویید؛
چطور می توانم کودک، نوجوان و یا جوانم را از این رفتار بازدارم؟
بنابراین اولین گام در پاسخ به همه پرسش ها این است:
«روی خودت تمرکز کن!»
پیشنهاد می کنم شما هم این کار را انجام دهید. این تنها کار و البته بهترین کاری است که می توانید بکنید.
چون شما نمی توانید فرزندان تان را تغییر دهید
و اگر هم بتوانید، کنترلی که روی آنها دارید و تغییری که از آن حاصل می شود احتمالاً پایدار و قابل اعتماد نیست.
اما اگر روی خودتان تمرکز کنید می توانید اطمینان داشته باشید که همیشه و هربار به مسیر درست برمی گردید.
چون شما همیشه روی خودتان کنترل دارید.
تخم مرغ اگر با نیروی بیرونی بشکند، پایان زندگیست؛
ولی اگر با نیروی داخلی بشکند، آغاز زندگیست.
همیشه بزرگترین تغییرات، از درون شکل می گیرد.
درون خود را بشکن، تا شخصیت جدیدت متولد شود، آنگاه خودت را خواهی دید.
رفتارهای ما را عاداتمان مدیریت می کنند یا خودمان!!!
بسیاری از رفتارهای مخرب برای ما عادت شده اند، به همین دلیل پیشنهاد می کنم از این عادت های مخرب اجتناب کنید؛
- زیرا تاثیر منفی در پذیرفتن پیامدها دارد
- زیرا باعث ناامیدی می شود و راه بهتری برای حل مشکل ایجاد نمی کند.
در نتیجه شخصی که با او با رفتارهای مخرب برخورد می شود همان رفتار را ادامه می دهد
و با هر قدم با افزایش ناامیدی رفتارهای مخرب تری در پیش می گیرد.
برای مشکلات ارتباطی و روابط فردی، خانوادگی و به طور کلی روابط انسانی به طور قاطع باید از رفتارهای مخرب اجتناب کرد.
پذیرفتن پیامدها به معنی تنبیه، انتقاد، تهدید، مقایسه و… از عملکرد فرد نیست،
در واقع محافظت نکردن از او در مقابل نتایج رفتارهای مخرب خود او است.
البته تا زمانی که این پیامدها به سلامت وی لطمه ای وارد نکند.
پس رفتارهای مخرب عادت های خوبی نیستند که در ما نهادینه شوند.
بنابراین والدین به دنبال این باشند که رفتارهایی را که انتخاب می کنند پیامدهای آن، برای خودشان و فرزندانشان مخرب و آسیب زا نباشد.
مطمئنا ما در هر شرایطی می توانیم به گزینه های بهتر و مفیدتر دیگری هم فکر کنیم و دست به انتخاب های دیگری نیز بزنیم.
عواملی که به رفتارهای مخرب دامن می زند
- بی حوصلگی
- وقت نداشتن
- انرژی نداشتن
- درک نادرست و یا نداشتن درک احساس آن ها
- عدم محبت کافی و صحیح
اگر رفتار معمولتان را رها نکنید چه اتفاقی خواهد افتاد
اگر بتوانید از رفتارهای مخرب خود عبور کنید و به رفتارهای سازنده روی بیاورید، دستاوردهای شگفت انگیزی خواهید داشت.
در واقع رفتار معمولتان را رها کنید. یعنی از آنها انتقاد نکنید؛ آنها را نصیحت نکنید؛ تنبیهشان نکنید و دیگر رفتارهای مخرب… .
البته افرادی که می توانند از رفتارهای مخرب خود عبور کنند، نادر هستند و ارزش بیشتری هم پیش فرزندان شان تولید میکنند.
زمانی که ما با رفتارهای مخرب با آن ها برخورد می کنیم یعنی در روز بارها و بارها آن ها را می کشیم و در مواقعی ترور شخصیتی می کنیم.
منظورم چیست؟
خیلی از پدر و مادرها به جای این که قابلیت ها و استعدادهای فرزندان خود را پیدا و آن ها را شکوفا کنند با جهل و تعصبی که به کار می برند مهارت ها و در نهایت شخصیت جگر گوشه هایشان به قبرستان می فرستند.
می گویند با آمدن هر فرزند در زندگی ما خداوند امید را برای زندگی انسان دوباره زنده می کند و فرصتی می دهد تا دنیا را بهتر از گذشته ببینیم
و اما با این فرصت برای ساختن دنیای بهتر برای خود و هم برای فرزندان خود، چگونه رفتار می کنیم؟
- آیا زمانی برای فرزندانمان در نظر می گیریم که ساعتی را با آن ها بگذرانیم؟!!
- آیا جلوی چشمان آن ها مشغول جنگ و جدل و کشمکش با همسرمان هستیم؟!!
- آیا به احساسات آن ها، حرف ها و رفتارشان گوش می دهیم؟!!
- آیا به آن ها اعتماد می کنیم یا آن که به جای برقراری رابطه صمیمانه با زور و تهدید در پی کنترلشان هستیم؟!!
- آیا دوست داریم فرزندان مان چیزی شوند که خودشان می خواهند؟!!
تمام موارد فوق و موارد دیگری که ادامه آن را شما بهتر از من می دانید یعنی رفتارهایی که استعداد و شخصیت آن ها را تخریب می کند؛
پس بیاییم با دستان خود گور شخصیت سالم، روح و روان و امنیت عاطفی آن ها را نکنیم.
بسیارخوب! حالا چه باید کرد؟
۱٫ به اصلی که گفته شد ایمان بیاورید.
وقتی باور کنید که نمی توانید فرزندان تان را تغییر دهید، وقتی این اصل را بپذیرید رنج کمتری می کشید.
چون شما ماه ها و شاید سالهاست که در تلاش برای تغییر آنها هستید. دست از این تلاش بی نتیجه بردارید.
انرژی تان را هدر ندهید. خیالتان راحت! شما نمی توانید آنها را وادار کنید که دوستتان بدارند و به شما خوبی کنند.
۲٫ دست از قانع کردن بردارید. الگو باشید.
هیچکس نمی خواهد فرزندانش درباره او افکار و احساسات بدی داشته باشند، اما شما نمی توانید همیشه نظر مثبت بچه های خود را داشته باشید.
به علاوه نظر آن ها همواره در تغییر است. بنابراین دست از تلاش برای قانع کردن آن ها بردارید.
۳٫ انتظارات را خود منطقی کنید.
درست است که شما مرکز و هسته خانواده هستید ولی آیا مرکز و هسته دنیای مطلوب فرزندتان هم هستید؟!!!
قرار نیست آن ها شما را دوست داشته باشند. حتی قرار نیست که همه خوبی های شما را با خوبی پاسخ بدهند.
این عبارت را ذکر کردم که توقعاتتان را منطقی تر کنید. توقع زیاد، رنج بسیار به بار می آورد.
۴٫ زندگی تان را وقف خودتان و همسرتان کنید.
پژوهش ها نشان داده اند که بزرگ ترین عامل در احساس خوشبختی و شادمانی افراد، داشتن روابط خوب است.
در میان این روابط، رابطه با همسر اهمیت ویژه ای دارد.
شما نمی توانید با درگیر شدن با همسرتان فضای آرام و دوستانه و شادی برای خودتان بسازید.
برای بیرون کردن غم و رنج از زندگی تان باید آن را با شادی و خوشی و عشق پر کنید.
بنابراین کارهایی بکنید که کیفیت روابطتان را بالا ببرد.
کارهایی بکنید که رابطه تان با همسرتان رشد کند.
بدون توجه به آنچه که نزدیکان همسرتان با شما می کنند، به عنوان همسرتان خودتان را وقف او و رشد خودتان بکنید.
هرچه بیشتر سرگرم خوبی ها بشوید، بدی ها برایتان کمرنگ می شوند.
۵٫ در روابط تان بیش از پیش صداقت در پیش بگیرید.
۶٫ رفتارهای پیوند دهنده را جایگزین رفتارهای مخرب کنید؛
یک سری رفتارها هستند که ما باید از آن ها درست و به موقع استفاده کنیم تا نتیجه مطلوب و اثرگذاری دلخواه ما را داشته باشد:
رفتارهایی همچون:
- گوش دادن
- دلگرمی و تشویق
- پذیرش
- احترام
- گفتگو و مذاکره
- پشتیبانی و حمایت
- اعتماد و اطمینان
شاید با خودتان بگویید که من تمام این ها را انجام می دهم و جواب گو نیست؛ ولی در جواب از من بشنوید و حتما درباره آن فکر کنید که:
آیا درست، موثر و مسئولانه آن کار را انجام می دهید؟!!؛
بچه ها، این نکات را در شما خواهند دید؛
خواهند دید که شما چه قدر مسئول زندگی تان هستید و در نهایت الگو برداری و نتیجه گیری می کنند.
این نکات فرا پیام های رفتار شما را نمایش می دهد؛
این نکات یعنی شما همیشه در ذهن و فکر بچه ها در دسترس هستید زیرا الگوی خوب یا بدی در زندگی آن ها بوده اید؛
حال شاید این کار از آگاهی نداشتن ما به مهارت های فرزندپروری باشد؛
به هر حال ما با این آگاهی نداشتن از سواد ارتباطی و عاطفی، جامعه خود را از داشتن یک
- کمال الملک
- سهراب سپهری
- محمود فرشچیان
- عزت الله انتظامی
- غلامحسین ابراهیمی دینانی
- غلامحسین امیرخانی
- سید محمود حسابی
- علی شریعتی
- شهید مرتضی مطهری
- و …
محروم کرده ایم و به بیان دیگر او را از توانمند شدن باز داشته ایم.
چه استعدادها و قابلیت های همچون
- نویسندگی
- نقاشی
- موسیقی
- پژوهشی
- فنی
- پزشکی
- و مهارت های دیگر
که در فرزندان ما هست و به خاطر رفتارهای مخرب و آگاهی نداشتن از اصول و اسلوب تربیتی هرگز فرصت ظهور پیدا نمی کنند.
متاسفانه والدین ما هر روز در سعی و تلاش است تا نیازهای زیستی فرزندان خود را به بهترین وجه برآورده کنند؛
در صورتی که فرزندان مان به غیر از نیازهای زیستی نیازهای دیگری از جمله عشق و احساس تعللق نیز دارند؛
جامعه ما نیز هر روز در سعی و تلاش است تا معادنی همچون
- اورانیوم
- طلا
- نفت
- گاز
- و …
را کشف و در نهایت از فرزندان مان در آینده بهترین استفاده را از آن ها ببرند؛ اما فرزندان ما معادنی بسیار با ارزش تر از منابع و ذخایر ارزی و نفتی و … هستند.
نمی دانم اگر امروز به این منابع عظیم و با ارزش اهمیت ندهیم، داشتن هزاران هزار از این منابع و ذخایر طبیعی و آنچه که برای زیست و بقای شان زحمت می کشیم به چه دردمان می خورد!!
لطفا بیاییم با رفتارهای مخرب به فرزندان مان آسیب وارد نکنیم.